Umnjaci su zubi poslednji u zubnom nizu gornje i donje vilice.
“Zub mudrosti“ili umnjak vezan je za period njihovog nicanja, negde nakon 18-te do 20-te godina života, kada bi čovek već trebao biti odrastao pa samim tim, kako se nekad smatralo, mudar i zreo. Čest je slučaj da nicanje umnjaka počinje i kasnije pa čak i do 30-te godine života.
Umnjaci spadaju u genetski raznolike zube, kao uostalom i svaki od poslednjih zuba u pojedinim skupinama zuba. Uz njihovu genetsku varijabilnost, još je jedan razlog zbog kog pacijenti često imaju problema s umnjacima.
Najčešći problemi koji se javljaju u vezi s umnjacima su otežano nicanje, impaktirani umnjaci te karijes.
Simptomi otežanog nicanja su bol, crvenilo, otok, a u težim slučajevima i ograničena mogućnost otvaranja usta, bol koji se širi prema uhu te oticanje limfnih čvorova i povišena telesna temperatura. Terapija se u početku sastoji od ispiranja prostora između zubnog mesa i delomično izniklog zuba nekim od antiseptika te od tzv. “cirkumcizije“, odstranjivanja dela zubnog mesa oko delomično izniklog zuba.
Impaktirani umnjaci su zubi koji se nalaze u čeljusti i koji uopšte nisu nikli ili su samo delimično niknuli. Razlozi njihovog nenicanja su najčešće mehaničke prirode; ili ih blokiraju zubi pored ili su im koreni svinuti ili su u čeljusti usmereni u potpuno pogrešnom smeru. Potpuno impaktirani zubi ne stvaraju nikakve probleme, iako se ponekad oko takvog zuba može stvoriti tzv. folikularna cista pa u tom slučaju zub treba izvaditi.
Treći problem je nastanak karijesa na umnjacima. Karijes nastaje na teško vidljivim mestima te napreduje u dubinu, što dovodi do neophodnog lečenja živca zuba. Vrlo često su koreni umnjaka zavinuti, a i sam položaj umnjaka ograničava kvalitetan pristup korenskim kanalima i kvalitetno lečenje pa je najčešći ishod takvih zuba vađenje.
Vađenje umnjaka
Vađenje, kao najčešći postupak u vezi s umnjacima, može biti jednostavno i komplikovano. Kod komplikovanog vađenja mora se otvoriti zubno meso i odstraniti deo kosti koji sprečava “normalno vađenje“. Zahvat se obavlja pod lokalnom anestezijom, ali radi se o manjem operativnom zahvatu i treba mu pristupiti ozbiljno, pazeći na okolne anatomske strukture, kao što su mandibularni i jezični živac.
Nakon vađenja javljaju se simptomi boli, otežanog otvaranja usta, moguć otok te povišena telesna temperatura.
